BİTKİSEL KÖPEK DİYETİ

Tofu bana, hayvan eti Bruno’ya!

15 yaşından beri hayvan eti tüketmeyen, bitkisel beslenme savunucusu olan bir diyetisyen olarak tabii ki bu dünyaya adım atışım etik sebepler ile oldu. Bir insan olarak bitkisel kaynaklı beslenebilir, sağlıklı ve hatta kaslı & fit olabilirim. Böyle düşünen biri olarak tabii ki evcil hayvanlarımı da başka hayvanlara zarar vermeden beslemek isterdim. Ama bilimin şu an bize verdiği cevaplara bakarsak; kedi ve köpeğimi bitkisel beslersem onların doğalarına aykırı davranır, anatomik ve fizyolojik ihtiyaçlarını karşılamayı reddederek etik dışı hareket eder; ve hatta hayvan istismarını böyle gerçekleştirmiş olurum. Belki bilim yarın farklı çalışmalar yapar ve yeni bulgular edinir; o zamana kadar kediler %100 etçil ve köpekler de etçile yakın hepçil olarak beslenmeye devam etmeli!

Heyecanlanan okuyucularıma yazı akışından bahsetmek isterim: kuru mamalardaki bitkisel kaynaklar, soya proteinin köpek sağlığına etkisi, köpek diyetlerinde kullanılabilecek baklagil bilgileri

Evcil köpekler ve kediler artık var olma içgüdüleri ve fizyolojileri açısından vahşi atalarından farklı olsa da, veganlaştıramayacağımız beslenme ihtiyaçlarına sahipler.

Köpeklerde ve kedilerde amino asit profili, protein sindirilebilirliği, kalsiyum dengesi ve özellikle kedilerde metabolik kemik hastalığı ve taurin eksikliği gibi hastalıklar yetersiz beslenme ile ortaya çıkabilir. Köpekler omnivordur, yani hem et hem de bitkisel besin tüketir.

Kediler zorunlu etoburdur, bu da onlara et vermeden beslenme ihtiyaçlarını karşılamanın çok daha zor, hatta imkansız olduğu anlamına gelir. Taurin, kedi ve köpeğin sindirebileceği çeşit içeren A vitamini ve sistein gibi esansiyel besin maddelerinin çoğu, bitkisel gıdalarda çok azdır veya yoktur.

KURU MAMALARDAKİ BİTKİSEL PROTEİNLER

Endüstriyel kuru mamalarda kullanılan tahıl protein kaynakları arasında mısır glüteni, çeşitli

soya türleri, yonca küspesi, keten tohumu küspesi ve buğday tohumu bulunur.

Mısır glüteni; mısırın nişasta ve lif içeren kısımlarının çoğundan sonra kalan kurutulmuş kalıntıdır.

Mısır glüteni yaklaşık %60 oranında bitkisel protein içerir. Bu bitkisel protein kaynağı, hayvansal protein kadar köpek ve kediler için sindirilebilir değildir. Yani bitkisel protein biyoyararlılık açısından düşük kalitelidir ve lizin, arginin ve triptofan aminoasitlerini barındırmaz.

Tekstüre bitkisel protein (TVP) ; yaklaşık %50 oranında ham protein içeren gıdalarda sıklıkla bulunan bitkisel protein formudur. TVP, yağı alınmış soya ununun ekstrüzyonuyla üretilir ve et benzeri dokuyu sağlar.

Köpek konserve ve kuru mamalarındaki TVP'yi köpeklerin sindirebilmesi üzerine yapılan bir araştırma, TVP proteininin ince bağırsakta sindiriminin; sığır proteininin sindirilebilirliğinden biraz daha düşük olduğu saptanmış (%73,4'e karşı %77,0); ancak köpek dışkısı çok daha hacimli ve yumuşak olmuş.

SOYA PROTEİNİ İÇEREN KURU MAMALARIN KÖPEK SAĞLIĞINA ETKİSİ

Soya proteinli kuru mamanın bir köpekte sindirilebilirliği, düşük kalite yemle beslenen tavuk içeren kuru mama ile benzer sonuç veren başka bir çalışma da literatürde mevcut. Soya proteini kükürt aminosunu sınırlar ve lisin açısından zengin olduğu için kuru mamalarda daima mısır glüteni ile birlikte kullanılır.

Soya fitat, %30 oranındaTVP ve köpeklerin sindirim becerisini azaltacak metabolik inhibitörler içerse de; kuru mama yapımında kullanılan yüksek ısı ile tripsin inhibitörleri aktivasyonunu yitirir.

Soya %30 oranında TVP içerir. proteini köpekler için sindirilebilirliği yüksek olsa da; lif kaynağı olarak köpek bağırsağında iyi sindirilemez. Çözünemez lifler kolon bakterileri tarafından fermente olarak kısa zincirli yağ asitlerini (SCFAs) ve gazı oluşturur. SCFA’lar; kolocitoz ve bağırsak sağlığı için önemli enerji kaynağıdır. Ek olarak, soya fasulyesi oligosakaritlerinin, TVP diyetleriyle beslenen köpeklerde gözlenen postprandiyal insülin düzeylerinin azalmasından sorumlu olduğu varsayılmaktadır; bu, diyabet tedavisinde faydalı olabilecek bir etkidir.

SCFA'ların ozmotik etkisi ve kolonda artan elektrolit konsantrasyonları, dışkıdaki su içeriğinin artmasına neden olur. Bu etki, köpeğin ılmlı soya ürünü tüketmesinde fark edilmez; ancak %50 veya daha fazla soya proteini içeren diyetlerde belirgin olabilir. Bu, bazı köpeklerde abdominal şişkinlik, gaz ve yumuşak dışkıya sebep olabilir.

EV YAPIMI YA DA KURU MAMA DİYETLERİNDE BİTKİSEL KÖPEK BESLENMESİ

Vegan ya da vejetaryen köpek diyetlerinde kalsiyum, çinko, magnezyum, demir ve iyot takviyesi yapılmalı. Takviye kullanımında dozaj, takviyenin diğer takviyeler ve besinlerle kombinasyonları hayati önem taşır. Eksik mineral varlığı kadar; mineral fazlalığı da bir köpek için sağlıksız olabilir. Bu takviye bilgisi ev yapımı her tür diyet için (çiğ, pişmiş diyetler) geçerli aslında. Yani insan sağlığında olduğu gibi evcil hayvanlarımızın sağlığında da takviyeleri bilinçsiz kullanmamalı ve mutlaka bir formül üzerinden gitmeliyiz.

Köpek diyetinde kalsiyum ve fosfor oranı kemik sağlığı için elzemdir, vejetaryen bir diyette bu oranı sağlamak çok daha zor olacaktır.

Labrador Retrieverlar ile 30 günlük diyet- dilate kardiyomiyopatiye (DCM) ilişkisi üzerine bir çalışma yapıldı. Test grubunun diyeti %40 mercimek, %20 bezelye, %7 keten tohumu ve kanguru eti içeriyordu. Bulguların klinik ilgisinin anlaşılmasına yardımcı olmak amacıyla DCM riski olan ve olmayan köpekler üzerinde elektronik sağlık kayıtları (EHR) araştırması da yapılarak tamamen diyet etkisine bakıldı.

Test diyeti köpeklerinin parameteleri, kırmızı kan hücre (RBC) sayısının azaldığını ve hiperfosfatemiye neden olabileceğini gösterdi. Taurin seviyesinde ve taurinin kreatine oranında düşüş meydana geldi.  Hiperfosfateminin köpeklerde kalp sağlığını olumsuz yönde etkileyebileceği saptandı.

EV YAPIMI MAMADA DÜŞÜK MİKTARDA KULLANILABİLECEK BAKLAGİLLER

Fitik asit oranı az ve fermantasyonu yüksek olan baklagilleri az miktarda köpek diyetlerine ekleyebilirsiniz. Bunlar haşlanmış bezelye, haşlanmış soya fasülyesi ve dolayısı ile tofudur. Yeşil mercimek ve nohut da köpekler için tüketimi uygun baklagiller yine de abdominal kramp yapma olasılıkları yüksek olduğu için vermenizi önermem.

Çiğ baklagiller, besin emilimini engelleyebilen ve sindirim sorunlarına neden olabilen lektin ve fitat gibi besin karşıtı faktör içerir ve köpekler için toksik olabilir. Bu yüzden baklagilleri mutlaka haşlayarak beslenmelerine sunun.

Küçük ırk köpekler -> 1 yemek kaşığı haşlanmış baklagil/ gün

Orta ırk köpekler -> 2 yemek kaşığı haşlanmış baklagil/ gün

Büyük ırk köpekler -> 3-4 yemek kaşığı haşlanmış baklagil/ gün

NEDEN BAKLAGİL BAZLI KÖPEK DİYETİ ÖNERMİYORUM?

·        Amino asit profili yetersizliği

·        Protein biyoyararlılığının düşük olması

·        Vitamin ve mineral dengesizliği

·        Abdominal kramp, gaz, ishal ihtimalleri

Etik seçimlerimizin, köpek ve kedilerimizin seçimi olmadığını kabul ederek onlara gereken bakımı yapmamız gerektiğine inanıyorum. Beslenme uzmanı ve her tür hayvanı çok seven biri olarak dilerim bir gün başka bir yol olur ve her hayvanı refah ile yaşatmaya devam edebiliriz! (:

KAYNAKÇA

DOI:10.1016/j.anifeedsci.2004.06.007

DOI: 10.2527/2001.7982162x

DOI: 10.2527/1996.74102441x

DOI: 10.1186/s12917-022-03291-8